رونمایی از کتاب ساکنان نیازمندی ها

آیین رونمایی و جشن امضای مجموعه شعر کلاسیک «ساکنان نیازمندی‌ها» اثر روح الله سرطاوی عصر روز جمعه در موسسه هنری برگ برگزار شد.

این نشست با سخنرانی هرمز علیپور و حامد ابراهیم‌پور و حضور برخی از شاعران مطرح کشور از جمله: مجید معارف‌وند، مهدی اشرفی، احسان قدیمی و… و با اجرای مریم قربانی برگزار شد.

هرمز علیپور به عنوان اولین سخنران این نشست ضمن تبریک به مولف کتاب گفت: به اعتقاد من دوست انسان، معرفی شخصیت انسان است. برای من نام شاعر، انتشارات اثر و حتی عنوان کتاب معرف شخصیت کتاب است.

این شاعر و منتقد پیشکسوت در ادامه گفت: برخی گمان می‌کنند غزل یا شعر کلاسیک که مورد توجه حکومت‌ها قرار می گیرد باید بایکوت شود. گاهی ارزش یک غزل از ده‌ها مجموعه شعر سپید بیشتر است و گاهی به درجه ای از اهمیت می‌رسد که فقط اهل فن متوجه آن می‌شود. در هر حال معتقدم که مشکل شاعر قالب نیست. خاطرم هست در زمان های گذشته که فتوای مرگ غزل را دادند غزل قرن ششم و هفتمی به شدت رواج داشت و هیچ‌کس فکر نمی‌کرد غزل به بالندگی و طراوت امروز برسد. اما با ظهور چهره‌هایی مانند محمدسعید میرزایی و حامد ابراهیم‌پور و مجید معارف وند و… ما با نوع دیگری از غزل مواجه شدیم که بعضا از برخی  ویژگی‌های شعر آزاد، بیشتر از شماری از کتاب‌شعرهای سپید منتشر شده برخوردار بود. با این وجود معمولا غزل سراهای ما حتی غزلسراهای خوب و درجه یک در سرودن شعر سپید ضعیف بودند و آثار قابل دفاعی در این حوزه خلق نکردند.

هرمز علی‌پور در ادامه به مجموعه شعر «ساکنان نیازمندی‌ها» اشاره کرد و افزود: شاعر اگر شاعر خوبی باشد مشکل قالب ندارد. در کتاب سرطاوی انواع قالب های شعری موزون را می بینیم. ارجاعات درون متنی و برون متنی بسیاری در اشعار «ساکنان نیازمندی‌ها» به چشم می‌خورد و این نشان‌دهنده سواد و تسلط شاعر است.

علیپور در پایان گفت شعر نباید تک بعدی باشد. من چند بار «ساکنان نیازمندی‌ها» را دوره کرده‌ام و هر بار به کشف‌های جدیدی رسیدم و این یعنی شاعر بسیار توانمند و دغدغه مند است. چرا که در عین پرهیز از مستقیم گویی به کوچک‌ترین اتفاقات اجتماعی نیز بی‌توجه نیست و این نکته‌ای مثبت است. شعر روح الله سرطاوی تخمیر و تقطیر رنج‌ها و اندوه‌های انسانی است. نوعی تاریخ نگاری شاعرانه و غیرگزارشی و غیرژورنالیستی و همچنین دوری از شعار گویی دارد. ضمن اینکه تعلق شاعر به شعر و نگاه او به شاعرانی چون فروغ، شاملو، براهنی و سپانلو مثال‌زدنی است.

در ادامه‌ی جلسه حامد ابراهیم‌پور دیگر سخنران مراسم گفت: شاعر این کتاب به غیر از غزل، در قالب های جدیدی طبع آزمایی کرده است.
سرطاوی در عین توجه به محتوا، شاعری فرمالیست و در عین حال تجربه گراست و در این کتاب به گستردگی قالب‌های تازه‌ای از شعر کلاسیک را  تجربه کرده است.
او به خوبی از تجربیات غزلسرایان مدرن و پیشروی دهه‌های 70، 80، 90 تاثیر گرفته و در عین حال بر شعر شاعران جوان دهه‌ی جدید، تاثیر گذاشته است.

ابراهیم‌پور افزود:  بسامد واژگانی سرطاوی و تاثیر او بر شاعران بعد از خود بسیار مشهود است. ضمن اینکه ارجاعات برون متنی در این کتاب بسیار واضح است. تلمیحات در اشعار پیشینیان معمولا محدود به قصص قرآنی یا افسانه‌ها و اشعار شاعران قرون قبل‌تر بوده است و از دایره‌ی آدم و حوا، یوسف و زلیخا، شیرین و خسرو، لیلی و مجنون و حداکثر وامق و عذرا، ویس و رامین، محمود و ایاز و…  پا فراتر نگذاشته است و اما ارجاعات سرطاوی دایره‌ای بسیار گسترده دارد و از تاریخ و ادبیات داستانی ایران و جهان تا سینما و ادبیات نمایشی و… را در برمی‌‌گیرد و مطالعه‌ی برخی از شعرهای این کتاب- جدا از لذت خواندن یک شعر خوب- موجب بالاتر رفتن سطح دانش و آگاهی مخاطب در این حوزه‌ها می‌گردد.

مولف مجموعه شعر «سرخپوست‌ها» در ادامه گفت: شاعر، آیینه‌ی روزگار خود است. به همین علت شعر سرطاوی نیز شعری اعتراضی، زخم خورده و ناامید است که در برخی شعرها ما را به نمادگراییِ شاعران رمانتیسیسم سیاه پس از کودتای بیست و هشت مرداد سی و دو می‌اندازد و در برخی دیگر از شعرها با تاکید بر ماهیت پوچ زندگی و روابط و مناسبات انسانی و تنهایی ابدی شاعر( انسان) و محکوم و مسئول بودن به تنها پیمودن این مسیر، پا را از باورهای اگزیستانسیالیستی فراتر گذاشته و گاهی نمایش این بیهودگی و بطالت در برخی شعرها یا بندها، فضایی ابزورد را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد. قهرمان تاریخی شعرهای سرطاوی به نوعی همان سیزیفِ آلبرکاموست که به گفته‌ی این فیلسوف قهرمان پوچی‌ست.

حامد ابراهیم‌پور در ادامه خاطرنشان کرد: نخی نامرئی بسیاری از بیت‌ها و بندهای اشعار سرطاوی را به یکدیگر متصل کرده است و مخاطب جدی می‌تواند حتی در قالب‌های تجربی جدید- جدا از رعایت صنعت تناسب و مراعات نظیرهای مختلف در بیت‌ها- ارتباط معنایی و مضمونی و ساختاری میان بندهای مختلف را به خوبی درک و کشف کند و این دقیقا خلاف مسیر مالوف بسیاری از شاعران نئوکلاسیک یا علاقه‌مندان به مکتب بازگشت ادبی عصر ماست که در شعر اینان بیت‌ها یا بندها در محور عمودی مطمئنی قرار نمی‌گیرند و به راحتی قابل جابه جایی‌‌اند و در صورت این جابه جایی، اتفاق خاصی نیز نمی‌افتد!

در پایان نشست نیز روح الله سرطاوی شاعر مجموعه شعر «ساکنان نیازمندی‌ها» در خصوص این کتاب و سلوک شاعرانه اش گفت: برای چاپ این کتاب وسواس خاصی داشتم و ترجیح دادم که هیچ کدام از شعرهای اوایل دهه‌ی نود و دوران دانشجویی من که بعضا برنده‌ی برخی جایزه‌های شعر دانشجویی و جشنواره‌های ادبی شده‌ بودند در این کتاب به چاپ نرسند.  سال گذشته نیز کتابی را با عنوان «شیراز خانِ زند ندیده» برای چاپ آماده کرده بودم؛ اما از ممیزی زیادی که در ارشاد اعمال شد، از چاپ آن صرف نظر کردم.

سرطاوی ادامه داد: برای این کتاب هم اشعار چند سال گذشته تا امروز تا حدی ویرایش و جمع‌آوری و در نهایت «ساکنان نیازمندی‌ها» متولد شد.

در نهایت آیین رونمایی از مجموعه شعر «ساکنان نیازمندی‌ها» با اجرای مریم قربانی(شاعر و مترجم زبان فرانسوی) شعرخوانی شماری از شاعران حاضر در جلسه، جشن امضا و گرفتن عکس های یادگاری به پایان رسید.